Sağlıklı Gebeliğe Hazırlık Nasıl Olmalıdır?
Hamile kaldığı sırada sağlıklı olan bir kadının sorunsuz bir hamilelik ve sağlıklı bir çocuk sahibi olma olasılığının daha yüksek olduğu düşünülmektedir. Hamilelik öncesi sağlık durumu ile annenin, bebeğin ve hatta sonraki nesillerin sağlığı arasında güçlü ilişkiler olduğunu gösteren çalışmalar mevcuttur. Her ne kadar bilgilerimiz az olsa da babanın diyeti sperm ve seminal sıvı üzerine etkileriyle çocuğun uzun dönem sağlığını etkilemektedir. Üreme hücrelerinin olgunlaşmasından erken embriyonik gelişime kadar geçen sürede ebeveynlerin yaşam tarzı (diyet, vücut yapısı, metabolizma ve stres gibi) çocuğun kalp-damar, metabolik, bağışıklık ve nörolojik sistemi ile ilgili risklerini olumsuz etkileyebilir. Günümüzde gebe kalmadan önce ve gebe kalma sırasındaki faktörlerin yaşam boyu sağlık üzerine etkisini gösteren çürütülemez kanıtlar çocukların sağlığını korumak için ebeveynlerin hamilelik öncesi hazırlığının ne kadar önemli olduğuna dikkat çekiyor.
Obezite (şişmanlık) ve rehberlerde önerilen besinlerden fakir beslenme üreme çağındaki kadınlarda, özellikle genç anne adaylarında, yaygın olarak görülmektedir. Gebelik sırasında verilen vitamin-mineral şeklinde mikro-besin desteklerinin gebenin eksiklerini tamamlasa da takviyelerin çocuğun sağlığı üzerine faydası gösterilememiştir. Yine hamilelik sırasında gebenin diyetin iyileştirilmesinin gebe ve bebeğinin sağlığı üzerine etkisinin çok az etkisi olduğu saptanmıştır.
Gebelik öncesinde ebeveynlerin aşırı veya yetersiz beslenmesi, kilosu, diyeti, vücut yapısı ve fiziksel aktivite durumuna en az sigara ve alkol kullanımı kadar önem verilmelidir. Bu güncel bilgilerden sonra gebe kalmadan önce yapılmasının gebe kalma ve sağlıklı bir hamilelik geçirme olasılığını arttırdığı bilinen uygulamalar aşağıda kısaca özetlenmiştir:
- Gebelikten en az 1 ay önce folik asit kullanmaya başlayın.
- Çay ve kahve tüketiminizi dolayısıyla kafein alımınızı azaltın.
- Düzenli kullandığınız ilaçlar varsa doktorunuza danışın.
- Mevcut olan hastalıklarınızın (örneğin hipotiroid, hipertiroidi gibi tiroid bozuklukları ve depresyon, anksiyete gibi psikiyatrik hastalıklar) seyri ve tedavisi için doktorunuzdan bilgi alın.
- İnfluenza (grip), SARS-CoV2, Hepatit B vb. aşılarla ilgili doktorunuza danışın.
- Dişleriniz ile ilgili kontrol ve tedavinizi yaptırın.
- Varsa böbrek taşlarınızın tedavisi için hekiminizle görüşün.
- Pelvik muayene ve ultrasonografi, pap-smear testi ve gerekirse cinsel yolla bulaşan hastalıklara yönelik testlerle jinekolojik değerlendirmeden geçin.
- Aileniz ve akrabalarınızda kalp, şeker, tansiyon gibi kronik hastalıklar, Akdeniz anemisi, kistik fibroz, kas bozuklukları gibi genetik hastalıklar ve kalpte delik, Down sendromu, yarık damak gibi doğumsal defektlerin öyküsünü sorgulayın.
- Kistik fibroz, spinal musküler atrofi (SMA), Frajil X sendromu, hemoglobinopatiler ve bazı metabolik hastalıklar için taşıyıcı olup olmadığınızı gösterebilecek testlerle ilgili kadın doğum hekiminizden bilgi alın.
- Doğum yapmak istediğiniz hastane için sigortanızı kontrol edin.
Kaynaklar
Before the beginning: nutrition and lifestyle in the preconception period and its importance for future health. Judith Stephenson, Nicola Heslehurst, Jennifer Hall, Danielle A J M Schoenaker, Jayne Hutchinson, Janet E Cade, et al. The Lancet, Vol. 391, No. 10132 Published: April 16, 2018
Origins of lifetime health around the time of conception: causes and consequences. Tom P Fleming, Adam J Watkins, Miguel A Velazquez, John C Mathers, Andrew M Prentice, Judith Stephenson, et al. The Lancet, Vol. 391, No. 10132 Published: April 16, 2018
Intervention strategies to improve nutrition and health behaviours before conception. Mary Barker, Stephan U Dombrowski, Tim Colbourn, Caroline H D Fall, Natasha M Kriznik, Wendy T Lawrence, et al. The Lancet, Vol. 391, No. 10132 Published: April 16, 2018
Prepregnancy counseling. ACOG Committee Opinion No. 762. American College of Obstetricians and Gynecologists. Obstet Gynecol 2019;133:e78–89.
Carrier screening for genetic conditions. Committee Opinion No. 691. American College of Obstetricians and Gynecologists. Obstet Gynecol 2017;129:e41–55.
Son güncellenme tarihi Temmuz 2022